Ana Sayfa

HASEN ĞARİB حسن غريب

Hasen maddesin de görüldüğü gibi, El-Cami isimli kitabında Hasen terimini ilk olarak bir Hadis çeşidi olarak kullanan Tirmizi, bazan Hasen terimi ile beraber başka bir terim daha kullanır. Hasen-Ğarib birleşik terimi bunlardandır.

Tirmizi El-Cami'de kullandığı ıstılahlardan Hasen dışında hiçbiri hakkında bilgi vermemiştir. Bu nedenle O'nun bu Hasen-Ğarib ıstılahını Hadis Alimleri açıklamaya çalışmışlardır. Ancak Istılahı kullananın tam olarak neyi kasdettiği bilinmediği için açıklamalar ihtimalden ileri gitmemiştir. Bu nedenle de aralarında münakaşalar olmuştur.

Alimler'in Hasen-Ğarib'e dair fikirlerine geçmeden önce Tirmizi'nin bu tabiri nasıl kullandığına bir örnek verelim:

İbn-i Abbas şöyle demiştir. Hz. Nebi s.a.v. : ''İki göze asla Cehennem ateşi dokunmaz, demiştir biri ALLAH korkusuyla ağlayan göz, diğer ALLAH yolunda nöbet bekleyen gözdür.''

-Ebu İsa dediki İbn-i Abbas'ın Hadis'i Hasen Ğarib bir Hadistir. -

Tirmizinin Hasen Ğarib ile neyi kasdettiğine gelince: İbn-i Teymiye: (Takiyuddin bin Ahmed Abdu'l-Halim bin Teymiye): Bir fetvasında Tirmiz'ye bazı yerleşmemiş ıstılahları kullandığı için ta'n edenlerin sözylediklerinin çoğunu ne maksatla söylediğini bilmeyenler olduğuna işaret ettikten sonra şöyle demiştir:

''Hadisçiler bazan Haze'l-Hadisu'n Ğaribun derler. Bu ifade Hadis bu vecihten Ğaribtir demektir. Hatta bazen bunu kendileri açıklayarak, -Bu vecihten garibtir- tabirini kendileri kullanırlar. Bu takdirde Bu Hadis Muhaddisler nazarında tek tarikten gelen Ma'ruf bir Sahih Hadistir. Şayet başka tarikten de rivayet edilirse metni Sahih ve ma'ruf olsa bile öteki vecihten Ğarib sayılır.

Buna göre Tirmizi bir Hadis hakkında Hasenu'n-Ğaribun dediği zaman, bununla o Hadis'in o tarikten Ğarib olduğunu kasdetmiştir. Ancak metnin şevaidi vardır ve onlarla Hasen olmuşldur.

İbn-i Teymiye başka bir yerde aynı konuda Ğarib Hadis'in sadece bir rivayet isnadıyla bilinen Hadis, Hasen'in ise Tirmizi'ye göre iki yönden rivayet edilen ve ravileri arasında yalancılıkla itham edilmiş bir Ravi bulunmaması ile birlikte şaz olmaması gereğini belirttikten sonra demiştirki ''Ancak bazı kimseler Tirmizi'nin bazen bu tafsil'e uymadığını söylemişlerdir. Mesela hakkında Hasen Ğarib dediği Hadisler bunlardandır. Bunlar tek bir isnadla rivayet edilmişlerdir ama Tirmizi bunlara da Hasen demiştir. O halde bunun izahı şöyle olmalıdır, Hadis bir tek Tabin'den rivayet olduğu için Ğarib sayılır fakat sonra bu Tabiin'den iki yönden rivayet yapılınca tariklerin Tabiin'den sonra çoğalması nedeniyle Hadis Hasen olur, aslında Hadis Ğarib'tir. '' Şu halde İbn-i Teymiye'ye göre Tirmizi'nin Hasen Ğarib dediği Hadis bir yere kadar Ğarib ondan sonra tariklerin çoğalmasıyla Hasen Ğarib olur.

Ez-Zerkeşi'ye göre ise Hadis'in metin yönünden Hasen, isnad yönünden ise Ğarib olmasıdır. (Hadis ıstılahları,131).